Παρουσίαση του βιβλίου του Πέτρου Θεοδωρίδη Η απατηλή υπόσχεση της αγάπης, εκδ. ΕΝΕΚΕΝ

H πριν από πολλά χρόνια διαπίστωση του Jacoby1 ότι οι δημόσιοι διανοούμενοι αποτελούν είδος «εν ανεπαρκεία» εξακολουθεί να ισχύει. Σήμερα που η μεσοποίηση της κοινωνικής συνείδησης, η συνακόλουθη ενημεροδιασκέδαση, η «διασκαίδευση» (edutainment), η «μεσοκρατία», η κρίση της πολιτικής και της οικονομίας συρρικνώνουν ή/και μεταλλάσσουν τις ποιότητες της δημόσιας σφαίρας, τον χώρο που γεννάται και ανθεί το σπάνιο αυτό είδος, η διαπίστωση αυτή καθίσταται ακόμα πιο επίκαιρη. Ποιος είναι όμως ο δημόσιος διανοούμενος; Για τον Jacoby τουλάχιστον, είναι o εκτός ακαδημαϊκών θεσμών και ιδρυμάτων, μη γραφειοκρατικοποιημένος, διανοούμενος που απευθύνεται σε ένα ευρύ κατά κανόνα κοινό καλλιεργώντας ριζοσπαστική σκέψη και δημόσιο διάλογο. Αυτό που τον χαρακτηρίζει και τον διαφοροποιεί από άλλους τύπους διανοούμενων είναι η θεσμική του ανεξαρτησία, η δημόσια παρουσία-λειτουργία και ο ριζοσπαστισμός του.
   «Τύχῃ ἀγαθῇ», σπάνια δείγματα του είδους  αυτού, σαν να λέμε «οι τελευταίοι διανοούμενοι», υπάρχουν και στην Ελλάδα. Ο Πέτρος Θεοδωρίδης αποτελεί ζωντανή απόδειξη. Αεικίνητος στη σκέψη, παρεμβατικός στα δημόσια πράγματα της πόλης του, της Θεσσαλονίκης, αποστασιοποιημένος από τις παραξενιές και τις ταξινομικές λογικές του homo academicus, ο Θεοδωρίδης χρόνια τώρα τολμά, διδάσκει ήθος, διδάσκεται εμπειρίες και καταθέτει στην κρίση μας «σε εποχή κρίσης» τα αποτελέσματα του θεωρητικού του μόχθου.


Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας αποτυπώνει ένα μέρος της διανοητικής του πορείας εδώ και μία δεκαετία περίπου. Όπως συμβαίνει πάντοτε, υπάρχουν συνέχειες και ασυνέχειες, νέες προβληματικές και εμπλουτισμός παλαιότερων θέσεων.
   Ευαίσθητος δέκτης της στροφής προς τα συναισθήματα που έχει συντελεστεί στο σύνολο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών τα τελευταία 10-15 χρόνια, συζητά για τη σημασία του έρωτα, της ντροπής, της ενοχής, του φόβου, της αγωνίας, του φθόνου και της μνησικακίας, του θυμού και της ζήλιας τόσο στον προσωπικό όσο και στον δημόσιο βίο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λόγου χάριν, ότι αναφέρεται στην «αισθητική ουτοπία του έθνους» επικαλούμενος το συγκινησιακό φορτίο της εθνικής ταυτότητας, όπως και κάθε άλλης ταυτότητας βεβαίως. Ιδιαίτερο επίσης βάρος δίνει στις θυμικές παραμέτρους της ξενοφοβίας, του αντισημιτισμού, αλλά και του «κορεσμένου εαυτού» στο πλαίσιο της ύστερης νεωτερικότητας.
   Διαβάζοντάς τον, εντυπωσιάστηκα για άλλη μια φορά από την ευαισθησία του και τη δόκιμη άσκηση αυτογνωσίας στην οποία διακριτικά μας προσκαλεί. Το κείμενό του είναι απολαυστικό γιατί κινείται με άνεση σε ένα πεδίο κατάσπαρτο από επίκαιρα και σύνθετα θέματα χωρίς να δεσμεύεται από τις υποχρεωτικότητες των ακαδημαϊκών συμβάσεων στη γραφή και την ανάλυση. Έτσι, διάστικτο από ενέσεις ευαισθησίας -χωρίς όμως να παγιδεύεται στον συναισθηματισμό- το βιβλίο καθίσταται προσιτό και εύληπτο. Και όχι τυχαία καθώς ο Θεοδωρίδης είναι και ένας πολύ καλός δάσκαλος, εκτός από μάστορας της γραφής.
Συνομιλώντας έκτακτα με το έργο σημαντικών συγχρόνων στοχαστών (Bauman, Žižek, Giddens, Badiou, Rancière, κ.λπ.) το φέρνει στα μέτρα μας καθώς αντλεί με προσοχή τα στοιχεία εκείνα μέσω των οποίων η κατάστασή μας καθίσταται ερμηνεύσιμη και άρα, δυνητικά, μετατρέψιμη.
   Για όλους αυτούς τους λόγους ο Πέτρος Θεοδωρίδης διατηρεί την παράδοση των δημόσιων διανοούμενων και κρατά για τον εαυτό του το προνόμιο να αποτελεί έναν εκ των ιδεωδέστερων συνομιλητών που μπορεί κάποιος να συναντήσει. Όταν μάλιστα τυχαίνει να είναι και φίλος πεφιλημένος, η έρημος του πραγματικού μετατρέπεται σε όαση ζωής.

1. Russel Jacoby, The Last Intellectuals, εκδ. Basic Books, New York 1987.

Νίκος Δεμερτζής
Αθήνα, Ιούνιος 2012





Από τον πρόλογο του βιβλίου του Πέτρου Θεοδωρίδη, Η απατηλή υπόσχεση της αγάπης, Πάθη, Εαυτός, Έθνος, εκδ. ΕΝΕΚΕΝ, Θεσσαλονικη 2012. Οι φωτογραφίες από την παρουσίαση του βιβλίου την Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013, στη Θεσσαλονίκη. Φωτο: Κώστας Ιωαννίδης.  Την εκδήλωση συνόδεψε με μουσικές του δημιουργίες ο συνθέτης και δάσκαλος της μουσικής Βασίλης Βέτσος.