Θα μου επιτρέψετε να πω δύο λόγια, με την τριπλή ιδιότητα που έχω, ως μέλος της χορωδίας, στιχουργός του τραγουδιού —σε μελοποίηση Κωστή Παπάζογλου— και κυρίως, κυρίως, ως ανιψιός —μαζί με τον αδελφό και τα ξαδέλφια μου— της Αλλέγρας Μπενουζίλιο, μαθήτριας του Ιταλικού Σχολείου, της οποίας το απολυτήριο οι απόγονοί της θα παραλάβουμε σε λίγο, χάρη στην εξαιρετική προσπάθεια του Ιταλικού Ινστιτούτου, που με την ενέργειά του αυτή ανασταίνει για μένα έναν άνθρωπο. Μετατρέπει το όνομα «Αλλέγρα», από ένα από τα τέσσερα αδέλφια που έχασε ο μπαμπάς μου στο Άουσβιτς, ένα από τα τέσσερα παιδιά της γιαγιάς μου, που την άκουγα κάποια βράδια να τα μοιρολογά στο κρεβάτι της —που όμως ποτέ δεν τα γνώρισα και δεν ένιωθα να έχουν άμεση σχέση με μένα, γιατί οι γονείς μας ποτέ δεν μας ενέπλεξαν σε αυτόν τον άφατο πόνο— από έναν ακόμη αριθμό στον μακρύ κατάλογο των απόντων, σε άνθρωπο με υπόσταση, σάρκα και οστά. Είναι πλέον η θεία Αλλέγρα και ευχαριστώ το Ιταλικό Ινστιτούτο και τον κ. Antonio Crescenzi γι’ αυτό!
Την Κυριακή που μας πέρασε μνημονεύσαμε για μία ακόμη χρονιά τους 50.000 ομοθρήσκους και συμπολίτες μας, Εβραίους της Θεσσαλονίκης, στην Πλατεία που στα αυτιά μου ακούγεται ευφημισμός να αποκαλείται «Πλατεία Ελευθερίας». Στην Πλατεία όπου τον Ιούλιο του ’42, κάτω από αφόρητο ήλιο, βασανίστηκαν και εξευτελίστηκαν τα άρρενα ενήλικα μέλη της Κοινότητάς μας. Εξευτελίστηκαν και ένιωσαν, ίσως για πρώτη φορά τόσο έντονα, ότι αυτό που έρχεται είναι χειρότερο από όσα δεινά τούς είχε επιφυλάξει ως τότε η μοίρα και η ανθρώπινη κακεντρέχεια, στη μακραίωνη ιστορία τους σε όλες τις γωνιές της γης... Κάτω από την αφόρητη ζέστη του Ιουλίου…
Κι εμείς τους μνημονεύσαμε για μία ακόμη χρονιά κάτω από αφόρητο κρύο! Ίσως η πιο κρύα μέρα του χρόνου είναι κάθε χρόνο η Κυριακή που διεξάγεται αυτό το μνημόσυνο. Λες και όλοι αυτοί οι αδικοχαμένοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά, παιδιά μικρότερα κι από αυτά που τα πτυχία τους θα παραλάβουμε σε λίγο, μας φωνάζουν να προσέχουμε, να χτίσουμε έναν κόσμο χωρίς μισαλλοδοξία, ρατσισμό, ξενοφοβία, αντισημιτισμό. Μας φωνάζουν ότι υπάρχει ελπίδα να γεννηθεί από τις στάχτες τους, από τις στάχτες τους ένας καλύτερος κόσμος, φτάνει να μη ξεχνούμε. Να μην ξεχνούμε και να ορθώνουμε ανάστημα σε όσους προσπαθούν να αμβλύνουν, να διαστρεβλώσουν, να συσχετίσουν, να παραγράψουν. Είμαστε όλοι Εβραίοι, είμαστε όλοι Τσιγγάνοι, ομοφυλόφιλοι, μετανάστες, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες. Είμαστε όλοι εν δυνάμει θύματα αυτής της εγκληματικής θεωρίας, που όμως δεν χρειάζεται εγκληματίες για να κάνει πράξη όσα πρεσβεύει. Χρειάζεται απλούς, αδούλευτους, συνηθισμένους ανθρώπους μέσης νοημοσύνης και μέσων ικανοτήτων και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο.
Για αυτόν τον κόσμο, αυτήν την Κοινότητα, που η πρώτη μεταπολεμική γενιά όσων επιβίωσαν από την καταστροφή προσπάθησε να ξαναστήσει στα πόδια της, είναι γραμμένο το τραγούδι «Ελπίδα». Αυτοί οι χαροκαμένοι άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους ήταν οι μόνοι που επιβίωσαν από όλη τους την οικογένεια, όσοι άντεξαν να παραμείνουν σε αυτήν την πόλη που φάνταζε πια ξένη και εχθρική, αυτοί οι άνθρωποι, κάποιοι από τους οποίους ήταν συμμαθητές των παιδιών, των οποίων τα πτυχία θα παραλάβουμε απόψε, εργάστηκαν με πενιχρά μέσα, με λαβωμένες ψυχές, με ανοιχτές πληγές και κατάφεραν να στήσουν στα πόδια της μια αποτεφρωμένη Κοινότητα, για να έρθουν οι επόμενες γενιές, να βάλει κάθε μια το λιθαράκι της, για να φτάσει η Κοινότητά μας να δηλώνει ξανά παρούσα στην πόλη, μέσα στην οποία αναδείχτηκε και την οποία με την παρουσία της ανέδειξε.
Λέει το τραγούδι:
Φίλιωσε η οδύνη με την Ελπίδα
σμίλεψαν κόσμο απ’ την αρχή
κοφτή η ανάσα, quero mi vida1
όχι άλλα δάκρυα, quero bivir2 .
Είναι παιδί, είναι πουλί
είναι του κόσμου η μουσική
είναι νεράκι που βγαίνει απ’ το βράχο3
είναι η δύναμη που ’χει η ευχή4.
Δώσε μητέρα στην κόρη πένα,
πατέρα δώσε στο γιο χαρτί,
γκρεμίστε, χτίστε, vale la pena5
δείξτε το δρόμο προς τη ζωή.
Είναι παιδί, είναι πουλί
είναι του κόσμου η μουσική
μέσα απ’ την άβυσσο γεννιέται η ελπίδα
είναι η δύναμη που ’χει η ζωή.
No ai nada mas valoroso6
d’un mansevico en su idad
salio del fuego savio I ermoso
I sta kantanto el Αtikva
❏
1. Θέλω τη ζωή μου.
2. έλω να ζήσω
3. Σαν κι αυτό που ανάβλυσε στην έρημο από το ραβδί του Μωυσή.
4. Η ευχή που χιλιάδες χρόνια κάθε Πέσαχ επικαλούνταν οι Εβραίοι απανταχού της γης. «Μπασανά αμπαάβ μπε γιερουσαλάιμ»: Του χρόνου στην Ιερουσαλήμ.
4. Αξίζει τον κόπο.
Το Ιταλικό Ινστιτούτο και η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν στις 29/01/2014 εκδήλωση με αφορμή την ανεύρεση επαίνων και απολυτηρίων, τα οποία δεν παραδόθηκαν ποτέ στους 155 μαθητές, Εβραίους της Θεσσαλονίκης, που φοιτούσαν πριν από το Ολοκαύτωμα στο ιταλικό σχολείο «Umberto I». Στην εκδήλωση, η οποία διοργανώθηκε στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του Ιταλικού Ινστιτούτου, κλήθηκαν όσοι απόγονοι των μαθητών εντοπίστηκαν, για να τους απονεμηθούν τα πτυχία. Ο καθηγητής Antonio Crescenzi πρόβαλε και διάβασε στους παρευρισκόμενους αποσπάσματα από εργασίες και εκθέσεις των μαθητών, ενώ ο υποψήφιος διδάκτορας ΑΠΘ Ανδρέας Μπουρούτης εκφώνησε ομιλία με θέμα «Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης και η ιταλική παρουσία». Ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαβίδ Σαλτιέλ αναφέρθηκε στην παρουσία και το έργο σημαντικών Εβραίων της Θεσσαλονίκης με καταγωγή από την Ιταλία, όπως οι Αλατίνι, Μοδιάνο, Φερνάντεζ, Μισραχή, Σαΐας, Τιάνο κ.α., η οποία αποτέλεσε κλειδί για την ανάπτυξη της πόλης σε διεθνές επίπεδο. Συνεχίζοντας, συνεχάρη τον Antonio Crescenzi και την Monica Zecca για την επιμονή τους να αναδείξουν μια χαμένη πτυχή της ιστορίας της πόλης μας και υπενθύμισε στους παρευρισκόμενους τις ενέργειες που έγιναν από το Ιταλικό προξενείο, με επικεφαλής τον Πρόξενο Guelfo Zamboni χάρις στις οποίες διασώθηκαν Εβραίοι της Θεσσαλονίκης. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης.
Η χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας τραγούδησε παραδοσιακά ισπανοεβραϊκά τραγούδια, καθώς και ένα νέο, το τραγούδι «Ελπίδα» που είναι γραμμένο πρόσφατα, σε μουσική του μαέστρου της χορωδίας Κωστή Παπάζογλου και στίχους του μέλους της χορωδίας και απόγονου μιας από τις μαθήτριες του Ιταλικού σχολείου, Λεβή Μπενουζίλιο.
Το κείμενο δημοσιεύεται στο 31ό τε΄χυοςτου περιοδικού ΕΝΕΚΕΝ που κυκλοφορεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου