Οι φωτογραφίες από την εκδήλωση-παρουσίαση είναι του Γιώργου Ιωαννίδη. Ομιλητές: Όμηρος Ταχμαζίδης, Γιώργος Γιαννόπουλος, Έλενα Αβραμίδου.
Λόγια που αντέχουν στο χρόνο
Λόγια που αντέχουν στο χρόνο, γιατί αντιστέκονται στο χρόνο, επειδή δεν χάνουν το νόημα και την αλήθεια τους. Θα έλεγα μάλιστα ότι, με το πέρασμα του χρόνου, αποκτούν μια άλλη λάμψη. Αυτό δεν φανερώνουν, άλλωστε, τα λόγια του Φερνάνδο Σαβατέρ για τη φιλοσοφία και την πολιτική και του Λεωνίδα Κύρκου για
την υποχρέωση του πολίτη «να ανασκουμπωθεί»; Ή η απόφανση του Εμμανουήλ Κριαρά, «η παιδεία χειμάζεται σήμερα», και του Σταύρου Κουγιουμτζή, «ζούμε σε μια αντιαισθητική, αντιπνευματική εποχή»;
Η επισήμανση του Ρικάρντο Πετρέλα, «η αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών, τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο, είναι επικίνδυνη», καθώς και εκείνη της Λουτσιάνα Καστελίνα, «υπάρχει μια κρίση της κουλτούρας της Αριστε-
ράς και μια κρίση της κουλτούρας αυτής καθεαυτήν», πριν από δύο περίπου δεκαετίες, αποτυπώνουν εύστοχα τη σημερινή κατάσταση, καθώς και τους προβληματισμούς μας για τη δημοκρατία και την Αριστερά στις μέρες μας. Και ποια φράση μπορεί να είναι πιο επίκαιρη από αυτή του Μίκη Θεοδωράκη, «σήμερα, εκτός από
την Τέχνη, η μόνη στράτευση που βλέπω είναι στην υπηρεσία του ανθρώπινου πόνου», καθώς ο ανθρώπινος πόνος πληθαίνει δραματικά στις μέρες μας; Υπ’ αυτήν την έννοια, η παρότρυνση του Τζάνι Πουλίζι να διαβάσουμε το Περιμένοντας τους βαρβάρους του Κωνσταντίνου Καβάφη αποκτάει ένα βαθύτερο νόημα.
Υπάρχει, επίσης, η ειλικρινής και συγκινητική αγάπη για τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας της Σιου Κάι, του Μάριο Βίτι, του Βιτζέντσο Ρότολο, της Πάολα Μαρία Μινούτσι, του Τσεν Μινχουά, του Λίου Ρουί Χονγκ και του Λι Τσενγκούι,που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη μετάφραση των ελληνικών κειμένων στη γλώσσα
τους. Αλλά και του Νικόλα Πιοβάνι που αντλεί σταθερά την έμπνευσή του από τους αρχαιοελληνικούς μύθους. Πώς να μην συγκινεί και εμπνέει η στάση τους;
Και πώς να μην είναι χρέος μας να θυμόμαστε τα λόγια τους, λόγια που αντέχουν στο χρόνο;
Υπάρχουν, ακόμη, τα δραματικά αλλά και λυρικά λόγια του Πρόδρομου Μάρκογλου και του Τάκη Βαρβιτσιώτη, και τα συγκινητικά της απέραντης πλατείας του Νίκου Μπακόλα· τα σχέδια του Κάρολου Τσίζεκ, τα χρώματα του Αλέξανδρου
Ίσαρη, οι μουσικές εκτελέσεις του ΡικάρντοΜούτι και του Σάκη Παπαδημητρίου, και οι ταινίες του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι... Όλα μετουσιώνονται σε λόγο με τρόπο απλό και απέριττο, όπως πρέπει στους μεγάλους.
Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται συνεντεύξεις που είχα την τιμή και τη χαρά να πάρω από ανθρώπους των οποίων είχα διαβάσει τα βιβλία, ακούσει τα τραγούδια και τη μουσική και θαυμάσει τα σχέδια, τις ζωγραφιές και τις ταινίες, ώσπου μου δόθηκε η ευκαιρία να τους συναντήσω και να συνομιλήσω μαζί τους. Όπως συχνά συμβαίνει, αυτά που δημοσιεύονται είναι ένα ελάχιστο μόνο μέρος όσων
είχα την τύχη να ακούσω και να καταγράψω σε ένα μαγνητοφωνάκι. Γιατί, πώς είναι δυνατό να χωρέσουν οι συνομιλίες με το Νίκο Μπακόλα και τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, τον Τζάνι Βάτιμο και τον Αντόνιο Ταμπούκι σε 2-3 σελίδες ενός περιοδικού; Ή τα όσα πολύτιμα άκουσα στις αμέτρητες συναντήσεις με τον Κάρολο
Τσίζεκ, και κατά τις επισκέψεις μου στο μικρό διαμέρισμα της οδού Γραβιάς με τη Ζωή Καρέλλη; Και πώς να περιγράψω τη χαρά της μέρας εκείνης στο σπίτι της Διδώς Σωτηρίου, κουβεντιάζοντας με τις ώρες και απολαμβάνοντας τα γευστικά εδέσματα που είχε ετοιμάσει η αδερφή της, Έλλη Παππά; Ή την τελευταία συνάντησή μου με το Γιώργο Κάτο σε ένα ουζερί της Μαρτίου, στη Θεσσαλονίκη, και
την ανεξάντλητη διάθεση προσφοράς του Περικλή Σφυρίδη; Είναι ακόμη η πολύωρη συζήτηση με το Βιτορίνο Κούρτσι, έναν άνθρωπο βαθιάς πνευματικής καλλιέργειας και μεγάλης ευαισθησίας, μια ζεστή αυγουστιάτικη μέρα στην Απουλία της Ιταλίας· εκείνη με τη Ντάτσια Μαραίνι, την κυρία των Ιταλικών Γραμμάτων, και τον Εντοάρντο Σανγκουϊνέτι, έναν από τους σπουδαιότερους Ιταλούς ποιητές
του 20ού αιώνα. Είναι, τέλος, τα λόγια της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, για τη γυναίκα και το Βυζάντιο κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής της στην Καβάλα· του Πέτρου Ανταίου για τον Εμφύλιο, και η κινηματογραφική σκέψη του Αλέξη Δερμεντζόγλου. Η συνάντηση μαζί τους με πλούτισε σε γνώσεις και αισθήματα. Τα
κουβαλάω μέσα μου ως κάτι πολύτιμο.
Οι συνεντεύξεις με πρόσωπα της Θεσσαλονίκης άρχισαν στο περιοδικό Ένεκεν σε μια εποχή που η πόλη είχε στερηθεί τα παραδοσιακά της έντυπα. Η έλλειψη των τοπικών εφημερίδων είχε τις πολλαπλές συνέπειές της, σαφώς, και στο χώρο
του πολιτισμού. Έτσι, αποφασίσαμε να δώσουμε τον οφειλόμενο χώρο στους δημιουργούς της πόλης, ανάμεσα στα άλλα και με τις συνεντεύξεις που, ορισμένες από αυτές, περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση. Το άνοιγμα του Ένεκεν στους
πνευματικούς δημιουργούς της πόλης έδωσε μια νέα ώθηση στο περιοδικό αλλά και σε αυτούς τη δυνατότητα να εκφραστούν μέσα από μια περιοδική έκδοση και να απευθυνθούν, έτσι, στο ευρύ κοινό. Ήταν, δηλαδή, μια απόπειρα επικοινωνίας με τους δημιουργούς, αλλά και διαμεσολάβησης ανάμεσα σε αυτούς και το κοινό
τους. Το εγχείρημα πέτυχε· έτσι, ο κύκλος διευρύνθηκε συμπεριλαμβάνοντας γνωστούς για το έργο τους ξένους λογοτέχνες, καλλιτέχνες και στοχαστές, μεταφέροντας τις ιδέες, απόψεις, εμπειρίες και τους προβληματισμούς τους στα καθ' ημάς. Να ανοίγεσαι σε άλλες σκέψεις και πολιτισμούς είναι πλούτος και εμπειρία ζωής πολύτιμη· και αυτό ακριβώς κάναμε. Εκτός από το προσωπικό τους έργο, θέματα παιδείας και πολιτισμού, καθώς και ο προβληματισμός για το μέλλον, συχνά ένας προβληματισμός που σχετίζεται με τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών
και το ρόλο της Αριστεράς, συνιστούν τον πυρήνα των συζητήσεων...
την υποχρέωση του πολίτη «να ανασκουμπωθεί»; Ή η απόφανση του Εμμανουήλ Κριαρά, «η παιδεία χειμάζεται σήμερα», και του Σταύρου Κουγιουμτζή, «ζούμε σε μια αντιαισθητική, αντιπνευματική εποχή»;
Η επισήμανση του Ρικάρντο Πετρέλα, «η αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών, τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο, είναι επικίνδυνη», καθώς και εκείνη της Λουτσιάνα Καστελίνα, «υπάρχει μια κρίση της κουλτούρας της Αριστε-
ράς και μια κρίση της κουλτούρας αυτής καθεαυτήν», πριν από δύο περίπου δεκαετίες, αποτυπώνουν εύστοχα τη σημερινή κατάσταση, καθώς και τους προβληματισμούς μας για τη δημοκρατία και την Αριστερά στις μέρες μας. Και ποια φράση μπορεί να είναι πιο επίκαιρη από αυτή του Μίκη Θεοδωράκη, «σήμερα, εκτός από
την Τέχνη, η μόνη στράτευση που βλέπω είναι στην υπηρεσία του ανθρώπινου πόνου», καθώς ο ανθρώπινος πόνος πληθαίνει δραματικά στις μέρες μας; Υπ’ αυτήν την έννοια, η παρότρυνση του Τζάνι Πουλίζι να διαβάσουμε το Περιμένοντας τους βαρβάρους του Κωνσταντίνου Καβάφη αποκτάει ένα βαθύτερο νόημα.
Υπάρχει, επίσης, η ειλικρινής και συγκινητική αγάπη για τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας της Σιου Κάι, του Μάριο Βίτι, του Βιτζέντσο Ρότολο, της Πάολα Μαρία Μινούτσι, του Τσεν Μινχουά, του Λίου Ρουί Χονγκ και του Λι Τσενγκούι,που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη μετάφραση των ελληνικών κειμένων στη γλώσσα
τους. Αλλά και του Νικόλα Πιοβάνι που αντλεί σταθερά την έμπνευσή του από τους αρχαιοελληνικούς μύθους. Πώς να μην συγκινεί και εμπνέει η στάση τους;
Και πώς να μην είναι χρέος μας να θυμόμαστε τα λόγια τους, λόγια που αντέχουν στο χρόνο;
Υπάρχουν, ακόμη, τα δραματικά αλλά και λυρικά λόγια του Πρόδρομου Μάρκογλου και του Τάκη Βαρβιτσιώτη, και τα συγκινητικά της απέραντης πλατείας του Νίκου Μπακόλα· τα σχέδια του Κάρολου Τσίζεκ, τα χρώματα του Αλέξανδρου
Ίσαρη, οι μουσικές εκτελέσεις του ΡικάρντοΜούτι και του Σάκη Παπαδημητρίου, και οι ταινίες του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι... Όλα μετουσιώνονται σε λόγο με τρόπο απλό και απέριττο, όπως πρέπει στους μεγάλους.
Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται συνεντεύξεις που είχα την τιμή και τη χαρά να πάρω από ανθρώπους των οποίων είχα διαβάσει τα βιβλία, ακούσει τα τραγούδια και τη μουσική και θαυμάσει τα σχέδια, τις ζωγραφιές και τις ταινίες, ώσπου μου δόθηκε η ευκαιρία να τους συναντήσω και να συνομιλήσω μαζί τους. Όπως συχνά συμβαίνει, αυτά που δημοσιεύονται είναι ένα ελάχιστο μόνο μέρος όσων
είχα την τύχη να ακούσω και να καταγράψω σε ένα μαγνητοφωνάκι. Γιατί, πώς είναι δυνατό να χωρέσουν οι συνομιλίες με το Νίκο Μπακόλα και τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, τον Τζάνι Βάτιμο και τον Αντόνιο Ταμπούκι σε 2-3 σελίδες ενός περιοδικού; Ή τα όσα πολύτιμα άκουσα στις αμέτρητες συναντήσεις με τον Κάρολο
Τσίζεκ, και κατά τις επισκέψεις μου στο μικρό διαμέρισμα της οδού Γραβιάς με τη Ζωή Καρέλλη; Και πώς να περιγράψω τη χαρά της μέρας εκείνης στο σπίτι της Διδώς Σωτηρίου, κουβεντιάζοντας με τις ώρες και απολαμβάνοντας τα γευστικά εδέσματα που είχε ετοιμάσει η αδερφή της, Έλλη Παππά; Ή την τελευταία συνάντησή μου με το Γιώργο Κάτο σε ένα ουζερί της Μαρτίου, στη Θεσσαλονίκη, και
την ανεξάντλητη διάθεση προσφοράς του Περικλή Σφυρίδη; Είναι ακόμη η πολύωρη συζήτηση με το Βιτορίνο Κούρτσι, έναν άνθρωπο βαθιάς πνευματικής καλλιέργειας και μεγάλης ευαισθησίας, μια ζεστή αυγουστιάτικη μέρα στην Απουλία της Ιταλίας· εκείνη με τη Ντάτσια Μαραίνι, την κυρία των Ιταλικών Γραμμάτων, και τον Εντοάρντο Σανγκουϊνέτι, έναν από τους σπουδαιότερους Ιταλούς ποιητές
του 20ού αιώνα. Είναι, τέλος, τα λόγια της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, για τη γυναίκα και το Βυζάντιο κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής της στην Καβάλα· του Πέτρου Ανταίου για τον Εμφύλιο, και η κινηματογραφική σκέψη του Αλέξη Δερμεντζόγλου. Η συνάντηση μαζί τους με πλούτισε σε γνώσεις και αισθήματα. Τα
κουβαλάω μέσα μου ως κάτι πολύτιμο.
Οι συνεντεύξεις με πρόσωπα της Θεσσαλονίκης άρχισαν στο περιοδικό Ένεκεν σε μια εποχή που η πόλη είχε στερηθεί τα παραδοσιακά της έντυπα. Η έλλειψη των τοπικών εφημερίδων είχε τις πολλαπλές συνέπειές της, σαφώς, και στο χώρο
του πολιτισμού. Έτσι, αποφασίσαμε να δώσουμε τον οφειλόμενο χώρο στους δημιουργούς της πόλης, ανάμεσα στα άλλα και με τις συνεντεύξεις που, ορισμένες από αυτές, περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση. Το άνοιγμα του Ένεκεν στους
πνευματικούς δημιουργούς της πόλης έδωσε μια νέα ώθηση στο περιοδικό αλλά και σε αυτούς τη δυνατότητα να εκφραστούν μέσα από μια περιοδική έκδοση και να απευθυνθούν, έτσι, στο ευρύ κοινό. Ήταν, δηλαδή, μια απόπειρα επικοινωνίας με τους δημιουργούς, αλλά και διαμεσολάβησης ανάμεσα σε αυτούς και το κοινό
τους. Το εγχείρημα πέτυχε· έτσι, ο κύκλος διευρύνθηκε συμπεριλαμβάνοντας γνωστούς για το έργο τους ξένους λογοτέχνες, καλλιτέχνες και στοχαστές, μεταφέροντας τις ιδέες, απόψεις, εμπειρίες και τους προβληματισμούς τους στα καθ' ημάς. Να ανοίγεσαι σε άλλες σκέψεις και πολιτισμούς είναι πλούτος και εμπειρία ζωής πολύτιμη· και αυτό ακριβώς κάναμε. Εκτός από το προσωπικό τους έργο, θέματα παιδείας και πολιτισμού, καθώς και ο προβληματισμός για το μέλλον, συχνά ένας προβληματισμός που σχετίζεται με τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών
και το ρόλο της Αριστεράς, συνιστούν τον πυρήνα των συζητήσεων...
Aπόσπασμα από το βιβλίο της Έλενας Αβραμίδου, Λόγια που αντέχουν στο χρόνο εκδ. ΕΝΕΚΕΝ, Θεσσαλονίκη 2016.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου