Powered By Blogger

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

Η μοιρασμένη ντροπή του Όμηρου Ταχμαζίδη

«Έχω ένα όνειρο. Να πάει μπροστά η Θεσσαλονίκη.
Να γίνουμε πραγματική συμπρωτεύουσα, πραγματική πρωτεύουσα
του Οικουμενικού Ελληνισμού,
το εφαλτήριο της χώρας προς την ενδοχώρα του Βορρά.
Να κάνουμε την Θεσσαλονίκη πόλη της Νεολαίας, της Ανάπτυξης και του Πνεύματος
».

Βασίλης Παπαγεωργόπουλος, 1998


Προβλήματα: Η μακρόχρονη και συχνή χρήση των βιβλιοθηκών εξοικειώνει  τον επισκέπτη με τους χώρους, τους ανθρώπους, τη λειτουργία τους. Ο τακτικός χρήστης διακρίνει λεπτομέρειες, εντοπίζει αδυναμίες, αφουγκράζεται προβληματισμούς. Στο μυαλό του σχηματίζονται επάλληλα στρώματα εικόνων: άνθρωποι, γραφεία, ράφια, υπολογιστές... αλλαγές και φθορά... προ πάντων η φθορά...
    Οι ελληνικές βιβλιοθήκες έχουν τρία χαρακτηριστικά: υπεράριθμο προσωπικό και υψηλό κόστος λειτουργίας, αραιή χρήση του αποθέματός τους και μεγάλη φθορά σε σύντομα σχετικώς χρονικά διαστήματα. Δεν πρόκειται περί παραδόξου, απλώς καταδεικνύει την προβληματική σχέση των Ελλήνων με τα βιβλία και τις βιβλιοθήκες.
    Δε χρειάζεται να εξοικειωθεί κανείς με το προσωπικό της βιβλιοθήκης για να αντιληφθεί τα προβλήματά της. Τούτα είναι συνήθως ανοικτές πληγές... Το ίδιο ισχύει και για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Πρόκειται για μια ανοικτή πληγή, η οποία στάζει... ανευθυνότητα και αδιαφορία. Όσο περισσότερο εξοικειώνεται κανείς με τις λειτουργίες της τόσο περισσότερο απογοητεύεται και... ντρέπεται.
    Η ντροπή: Η ντροπή είναι ένα αξιοπερίεργο συναίσθημα: κάποιος ντρέπεται για μια δική του πράξη, αλλά ντρέπεται και για πράξεις των άλλων, κάποιος ντρέπεται γιατί είναι «αυτός» και όχι ο «άλλος» κλ.π. Αυτή η σχέση με τη ντροπή εκδηλώνεται σε πλείστες όσες εκφάνσεις του βίου. Η ντροπή για μια πράξη, για μια κατάσταση δε συνεπάγεται πάντοτε συνυπαιτιότητα. Κάποιος ντρέπεται, δικαίως ή αδίκως δεν έχει σημασία, και για πράξεις άλλων και για καταστάσεις για τις οποίες είναι υπεύθυνοι άλλοι. Πολλές φορές εξ αιτίας τούτης της ντροπής «θέλει να ανοίξει η γη και να τον καταπιεί».
    Βιβλιοθήκες: Στην προηγούμενη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου ο επί πολλά χρόνια πολιτικός προϊστάμενος της αντιδημαρχίας Πολιτισμού Βασίλειος Γάκης προσπαθώντας να κάνει ρεκλάμα για τον εαυτού του μέσω της δημοτικής τηλεόρασης εκφώνησε από τα «ορεινά» των εδράνων έναν δεκάρικο λόγο «βιβλιοφιλίας» με εκτενή αναφορά στη σημασία του βιβλίου και της βιβλιοθήκης στο σύγχρονο πολιτισμό.
    Ο πιο επιεικής χαρακτηρισμός θα ήταν «απύθμενο θράσος». Ο πρώην αντιδήμαρχος φαίνεται ότι «δε ντρέπεται λιγάκι» για την κατάσταση στην οποία παρέδωσε τις βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης. Υπάρχουν κάποιοι, ωστόσο, οι οποίοι ντρέπονται για λογαριασμό του. Όσο υπάρχουν άνθρωποι σε αυτόν τον τόπο, οι οποίοι ντρέπονται για την αδιαφορία του κάθε κ. Γάκη, η πόλη τούτη διατηρεί ακόμη ελπίδες να ανακάμψει.
    Η καταστροφή: Ο πρώην αντιδήμαρχος είναι συνυπεύθυνος για την καταστροφή του αρχειακού υλικού στο υπόγειο της δημοτικής βιβλιοθήκης. Το αρχείο των εφημερίδων αποτελεί μέρος του πολιτιστικού αποθέματος και μέρος της ιστορίας της Θεσσαλονίκης.
    Γενεές επί γενεών Θεσσαλονικέων, μέσα σε αντίξοες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες κατόρθωσαν να διατηρήσουν, να συντηρήσουν και να εμπλουτίσουν το συγκεκριμένο αρχείο, το οποίο εγκαταλείφθηκε στην τύχη του σε μια εποχή τεραστίων τεχνικών δυνατοτήτων, αφθονίας οικονομικών πόρων και υπεράριθμου και καλοπληρωμένου προσωπικού!
    Και ενώ είναι να ντρεπόμαστε όλοι μας με το χάλι αυτό, παρακολουθούμε με απάθεια την προπαγανδιστική ρητορεία του πρώην πολιτικού υπεύθυνου της αντιδημαρχίας Πολιτισμού περί βιβλίων και βιβλιοθηκών στο δημοτικό συμβούλιο και κανείς δεν τον εγκαλεί προσωπικώς. Αυτός δε ντρέπεται, οι υπόλοιποι δε ντρέπονται;
    Έτσι, σαν μια ελάχιστη ένδειξη σεβασμού για όλους εκείνους που στο παρελθόν φρόντιζαν για τη συντήρηση και την αύξηση τούτου του πολιτιστικού πλούτου της πόλης.
    Πρέπει κανείς να διαθέτει απύθμενο θράσος ή να θεωρεί ότι έχει απόλυτη ασυλία —από πού μπορεί να προκύπτει κάτι τέτοιο;—  για να βαυκαλίζεται δημοσίως για την προσφορά του στον πολιτισμό της πόλης όταν στο υπόγειο της βιβλιοθήκης σβήνονται καθημερινώς ίχνη της ιστορίας της Θεσσαλονίκης.
    Βιβλία και άνθρωποι: Δε χρειάζεται να προσπαθούμε να ξεγελάσουμε τους εαυτούς μας: όποιος δεν ενδιαφέρεται για τα βιβλία, δεν ενδιαφέρεται και για τους ανθρώπους. Στη σύγχρονη εποχή όσοι ήθελαν να κάψουν ανθρώπους, άρχιζαν πάντοτε από το κάψιμο των βιβλίων. Στο υπόγειο της δημοτικής βιβλιοθήκης συντελείται εδώ και χρόνια ένα διαρκές έγκλημα, μια διαρκής καταστροφή. Τώρα ήλθε η σειρά να ακολουθήσει η καταστροφή των ανθρώπων. Οι πολυδάπανες «Γιορτές των Αγγέλων» απέπνεαν σήψη και μύριζαν κόλαση. To panem et circences χρεοκόπησε και οι θεατές τώρα αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι αυτοί οι ίδιοι είναι η τροφή για τα λιοντάρια στην αρένα. Όσο δεν ντρέπονται οι ίδιοι για την κατάντια τους, τόσο θα εξακολουθεί ο κάθε διαχειριστής της αρένας να αποφαίνεται κυνικώς για τη σημασία των βιβλίων και των βιβλιοθηκών.   
    Το όνειδος: Η αθλιότητα έχει παράδοση. Στον επίλογο του βιβλίου του Inside Hitler’s Greece, ο άγνωστος στις αρχές της δεκαετίες του 1990 ιστορικός Mark Mazower, χαρακτήρισε τα ελληνικά αρχεία και την κατάσταση που επικρατεί σε αυτά «εθνικό όνειδος» («national disgrace»).
     Όταν χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε το σημαντικό βιβλίο του για τη Θεσσαλονίκη Salonica. City of ghosts (Θεσσαλονίκη. Πόλη των φαντασμάτων) δέχθηκε διάφορες ανόητες επικρίσεις από τους «γνωστούς αγνώστους» πατριδοκάπηλους της Θεσσαλονίκης για το περιεχόμενό του. Μάλιστα, ο τότε δήμαρχος Θεσσαλονίκης Βασίλης Παπαγεωργόπουλος, οδοντίατρος ο ίδιος, τον χαρακτήρισε εντελώς ξεδιάντροπα «ανεκδιήγητο»! Σε μια χώρα, σε μια πόλη, όπου η κατάσταση των αρχείων είναι όντως «εθνικό όνειδος», ο δήμαρχός της χαρακτήρισε ανεκδιήγητο έναν ξένο ιστορικό, ο οποίος έχει συμβάλλει παντοιοτρόπως στην έρευνα για την ιστορία της Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης ειδικότερα. Είναι να μην ντρέπεται κανείς για αυτούς τους «ταγούς» της πόλης;
    Ντρεπόμαστε κ. Γάκη... και ας είναι «η μισή ντροπή δική σας και η άλλη μισή δική μας»!