Η μετριότητα συνωμοτεί, το αυθεντικό υπομένει και επιμένει, Όμηρος Ταχμαζίδης

Με το περιοδικό ΕΝΕΚΕΝ, το οποίο εκδίδεται στην Θεσσαλονίκη υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Γιαννόπουλου, έχουν συνεργαστεί πλείστοι όσοι θεωρητικοί επιστήμονες, φιλόσοφοι, φιλόλογοι, δημιουργοί από το χώρο της τέχνης, ποιητές καταξιωμένοι, αλλά και πάμπολλοι νέοι, εφόσον το περιοδικό, έχει στις πρώτες προτεραιότητές του την προβολή των νέων ανθρώπων, μεταφραστές που έχουν μεταφράσει πεζό λόγο και ποίηση, αρθρογράφοι και κριτικοί, εικαστικοί και πολιτικοί. Έλληνες και ξένοι.

Το περιοδικό μετά από μια επίπονη προσπάθεια για την καταξίωσή του  και την πανελλαδική αναγνώρισή του, φαίνεται να  θάλλει κυριολεκτικώς, τα τελευταία χρόνια, στο περιβάλλον της γενικευμένης, λόγω κρίσεως, εκδοτικής δυστοκίας. Το γεγονός δεν πρέπει να μας ξενίζει, διότι πρόκειται για ένα καθόλα ευέλικτο “προϊόν”, το οποίο φαίνεται πως τώρα κεφαλαιοποιεί τις συσσωρευμένες δυνατότητές του από τις εργώδεις προσπάθειες του παρελθόντος. Τα εύσημα ανήκουν, πρωτίστως, στον εκδότη του, ο οποίος με μεγάλη υπομονή και εξίσου μεγαλύτερη επιμονή, κατόρθωσε να καθιερώσει στα ελληνικά γράμματα ένα εξαιρετικώς πρωτοποριακό έντυπο, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τη χώρα με νέα προστιθέμενη πολιτιστική αξία.

Δεν είναι στην πρόθεσή μου να παρουσιάσω την πολύχρονη παρουσία του εντύπου και τη συμβολή του στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου: η σχέση μου, ωστόσο, τόσο με το έντυπο, στο οποίο έχω δημοσιεύσει, κατά καιρούς, διάφορα κείμενά μου, όσο και η μακρόχρονη φιλική σύνδεσή μου με τον εκδότη του, μου δίνουν την δυνατότητα να έχω μια πιο σφαιρική εικόνα του εκδοτικού εγχειρήματος και των δυσκολιών του και, ως εκ τούτου, είμαι υποχρεωμένος να αποκαταστήσω κάποια πράγματα. Έτσι βασιζόμενος σε αυτή την εμβιωματική σχέση με την έκδοση προχώρησα στη σύνταξη του παρόντος άρθρου, θέλοντας να δώσω μια σύντομη ακτινογραφία, των ηθών των ανθρώπων του βιβλίου και του πολιτισμού και την αντιμετώπιση του περιοδικού από τη μεριά τους.

Δε θα απαριθμήσω τις αρετές της συγκεκριμένης επιθεώρησης πολιτισμού, ούτε θα αναφερθώ στην εκδοτική δραστηριότητα, η οποία αναπτύσσεται δορυφορικώς γύρω της, αλλά θα παραθέσω, δύο δεδομένα, από εκείνα που συγκινούν το ευρύτερο κοινό και έχουν σχέση με την αναγνώριση και τις βραβεύσεις: ως γνωστόν, αν δεν βραβευτεί το όποιο, άγνωστο στο ευρύ κοινό, έργο, όσο ποιοτικό και αν είναι θα αντιμετωπίζεται με καχυποψία και θα είναι εκτεθειμένο σε διάφορα κακεντρεχή σχόλια. Οι βραβεύσεις “βουλώνουν στόματα”, κατά το κοινώς λεγόμενο. Από την άλλη η κακεντρέχεια καταφεύγει στο άλλο θανατηφόρο μέσο, την αποσιώπηση. Το ΕΝΕΚΕΝ “έζησε” και “ζει” σε καθεστώς αποκλεισμού, επικοινωνιακής περιτείχισης και φθονερής αποσιώπησης. Ο πολιτισμός των διαχειριστών της περί των πολιτιστικών πραγμάτων και δη των γραμμάτων επικοινωνίας, διέπεται από  ισχυρές δόσεις φθόνου και μνησικακίας. Αρχής γενομένης από τον συρφετό που λυμαίνεται τη δημοσιότητα του πολιτισμού στην Θεσσαλονίκη, έως τα διάφορα χαμηλόροφα παραμάγαζα της διαχείρισης του πολιτιστικού προϊόντος και αποθέματος της χώρας που κατοικοεδρεύουν στην Αθήνα.  

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι οι δύο διακρίσεις συνεργατών του ΕΝΕΚΕΝ, προέρχονται από ξένους φορείς. Η πρώτη και παλαιότερη είναι εκείνη του Βασίλη Τσιράκη, συνεργάτη και φίλου του περιοδικού, ο οποίος βραβεύτηκε για το σενάριο της ταινίας Alternative, στην Αγγλία.  Η πιο πρόσφατη διάκριση αφορά έναν άλλο συνεργάτη του περιοδικού, ο οποίος έχει και αυτός σχέση με τα κινηματογραφικά, του συνταξιούχου ακτινολόγου και πάλαι ποτέ κινηματογραφιστή, Μίλτου Αρβανιτάκη, ο οποίος βραβεύτηκε, μαζί με τον Άγγελο Γρόλιο, με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης για το έτος 2016, για τη μετάφραση της συλλογής “Εργαστήριο ανατομικής” του Αμερικανού ποιητή Richard Berlin, , η οποία κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΕΝΕΚΕΝ. Το βραβείο απονέμουν κάθε χρόνο σε έναν μεταφραστή λογοτεχνίας και ποίησης από κοινού η Ελληνοαμερικανική Ένωση, το Goethe Institut της Αθήνας, το Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα και το Instituto Cervantes de Atenas της Ισπανίας. Απονεμήθηκαν αντιστοίχως τρία βραβεία - αγγλόφωνης, γερμανόφωνης και ισπανόφωνης - λογοτεχνικής μετάφρασης.

Η φετινή τελετή της απονομής πραγματοποιήθηκε με ευθύνη του Ινστιτούτου Θερβάντες την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα. Με πρόσκληση του ιδίου ιδρύματος μίλησε στην εκδήλωση ο δοκιμιογράφος και μεταφραστής Φίλιππος Δρακονταειδής για τις μεταφράσεις των έργων του Σαίξπηρ και του Θερβάντες, με αφορμή τη συμπλήρωση τετρακοσίων ετών από το θάνατό τους. Από την πλευρά του ο Victor Andresco, διευθυντής του Instituto Cervantes de Atenas, αναφερόμενος στην ιστορία των βραβείων, υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, τη σημασία των μεταφραστών και των μεταφράσεων “για να γνωρίσουμε συγγραφείς και κόσμους στους οποίους δε θα έχουμε πρόσβαση χωρίς αυτούς”.

Στην κατεύθυνση αυτή το ΕΝΕΚΕΝ έχει ανοίξει με τις μεταφράσεις του ένα σημαντικό παράθυρο σε αλλόγλωσσους κόσμους: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, φλαμανδικά, ισπανικά, ιταλικά, ρωσικά, τσεχικά, σερβικά, σλαβομακεδονικά, αλβανικά, κινεζικά – είμαι βέβαιος ότι έχω παραλείψει σπουδαίες μεταφράσεις και από άλλες γλώσσες, μιας και δεν έχω το χρόνο να αναδιφήσω σε όλα τα τεύχη του περιοδικού. Θα ήταν φυσικώς μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρω το τελευταίο τεύχος του εντύπου – είναι διαθέσιμο στους χώρους πώλησης - με το αφιέρωμα στην τουρκική λογοτεχνία: πάμπολλα ονόματα του σύγχρονου τουρκικού πολιτισμού εμφανίζονται σε μετάφραση μέσα από τις σελίδες του ΕΝΕΚΕΝ. Δεν νομίζω πως υπάρχει ανάλογο προηγούμενο στον χώρο των εκδόσεων στη χώρα μας.

Τις θερμότερες ευχές μου στον Μίλτο  και ολόκαρδα συ-χαρίκια στον Γιώργο για αυτή την αναγνώριση της συνολικής προσπάθειας και προσφοράς του στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Το κείμενο είναι ένα ελάχιστο αντίδωρο στα πάμπολλα σημαντικά εκδοτικά δώρα που μας έχει προσφέρει, όλα αυτά τα χρόνια, ο Γιώργος Γιαννόπουλος.

Εκεί όπου η ατάλαντη μετριότητα διαρκώς συνωμοτεί και αναξιοπρεπώς εκλιπαρεί για πρόσκαιρη αναγνώριση, το αυθεντικό αντλεί δυνάμεις και ενέργεια από την πεποίθηση, ότι κάποτε θα έλθει η ώρα του, για αυτό μπορεί και να υπομένει και να επιμένει με αξιοπρέπεια…

Last but not least, ως αλάνθαστη αρχή: να μην αφήνεις τα καθάρματα να σε αποσπάσουν από μια υπόθεση ζωής και με όλη την ανθρώπινη συμπάθεια να τα αφήνεις να σιγοβράζουν μέσα στα περιττώματα της μνησικακίας τους.

Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”