Powered By Blogger

Τρίτη 13 Δεκεμβρίου 2011

Οι «πορφυρογέννητοι» και ο «πατριωτισμός των ηλιθίων». Όμηρος Ταχμαζίδης



Ο πατριωτισμός: Οι εκπρόσωποι της πολιτικής τάξεως επιχειρούν να συγκαλύψουν τα αδιέξοδο στο οποίο οδήγησαν τον τόπο με τη διαρκή επίκληση της λέξης πατριωτισμός. Ο βρετανός θεωρητικός των λεγόμενων «πολιτιστικών σπουδών» (“Cultural Studies”) Stuart Hall διατύπωσε το όρο «πατριωτισμός των ηλιθίων» για να περιγράψει μια μορφή χοντροκομμένου αντι-ιμπεριαλισμού.
Κάτι παρόμοιο φαίνεται ότι εκτυλίσσεται σήμερα στη χώρα μας. Και ενώ ο τόπος καταρρέει και οι κίνδυνοι εξαθλίωσης του μεγαλύτερου τμήματος του ελληνικού λαού είναι προ των θυρών, ο «πατριωτισμός των ηλιθίων»  πλειοδοτεί σε «αντιευρωπαϊκές», «αντιδυτικές», «αντιγερμανικές» κ.λπ. κορώνες και δε θάβει απλώς  κάθε δυνατότητα αντίδρασης και κάθε ελπίδα για ανόρθωση, αλλά προλειάνει με τη στάση του ακόμη χειρότερες καταστάσεις.
Η φασιστίζουσα γλώσσα:  Ο δημόσιος βίος εκτρέπεται διαρκώς και ολισθαίνει σε αντιδημοκρατικές κακοτοπιές. Δε χρειάζεται να είναι κανείς φασίστας, για να φέρει η πολιτική του γλώσσα έκδηλα στοιχεία φασιστικής ρητορικής.
Σε περιόδους κρίσεως οι λέξεις αποκτούν επικίνδυνη αιχμηρότητα. Όταν δημοτικός σύμβουλος αποδίδει το χαρακτηρισμό «τουρκολάγνος» (Βενιαμίν Καρακωνστάνογλου) στο δήμαρχο Θεσσαλονίκης, εκούσια ή ακούσια διαβαίνει το κατώφλι της παραφασιστικής πολιτικής πράξης. Ο ανυποψίαστος θεατής/ακροατής της συγκεκριμένης ρητορικής, παραλαμβάνει το ακόλουθο μήνυμα: στο δημοτικό συμβούλιο υπάρχουν πιθανοί «προδότες».
Το πρώτο βήμα προς τη γλώσσα και τη μανιχαϊστική «θεώρηση» της φασιστικής ιδεολογίας έχει πραγματοποιηθεί: από τη μια οι «καλοί» Έλληνες και από την άλλη οι «προδότες». Η φασιστική παρεκτροπή σιτίζεται διαρκώς από το διφορούμενο: «δεν τον κατονομάζω ως προδότη, αλλά μπορεί και να είναι με αυτά που κάνει»! Με τον τρόπο τούτο περνάμε στην απροκάλυπτη φασιστική «θεώρηση»: η εσωτερική μας πολιτική κατάσταση ορίζεται από «ανδρείους Έλληνες» και «άνανδρους προδότες».
Το ενδιάμεσο: Ο προθάλαμος της ανοικτής φασιστικής πράξης συγκροτείται από ένα συγκεχυμένο ιδεολογικό σύμφυρμα  μεγαλοανδρισμού (ενδεικτικότατα τα ανάλογα, κατά καιρούς, ρητορικά  φληναφήματα του  Στέλιου Παπαθεμελή και του Κώστα Γκιουλέκα), άφθονης κινδυνολογίας, ανέξοδου εθνικού μεσσιανισμού: με κοινό παρανομαστή δίπλα στην ολότελη σύγχυση τον πλήρη ανορθολογισμό. Η επίκληση των «λόγων»  ενός αστοιχείωτου μοναχού, ανάγνωσμα αγράμματων υπερηλίκων, από δημοτικούς συμβούλους (Στέλιος Παπαθεμελής, Κώστας Καζαντζίδης), ως πολιτικό επιχείρημα καταδεικνύει ότι έχουν παραβιασθεί οι θύρες της στοιχειώδους πολιτικής λογικής.
Οι ρίζες:  Τούτη η σκοταδιστική έκπτωση του δημόσιου λόγου δεν προέκυψε μονομιάς. Κανένα κοινωνικό φαινόμενο δε δημιουργείται ex nihilo. Η στοιχειώδης λογική έχει υποσκαφθεί από χρόνια: με την ακατάσχετη, για παράδειγμα, ιδεοληπτική φλυαρία περί ορθοδοξίας, τη ρητορεία για τη λεγόμενη «καθ΄ ημάς Ανατολή» και το φανατικό «αντιδυτικισμό» του νεορθόδοξου αναθεμελιωτισμού (φονταμενταλισμού).
 Η διάχυση του παραλογισμού σε πλείστες όσες εκφάνσεις της ελληνικής δημοσιότητας είναι απόρροια και των επιδράσεων του τελευταίου, ο οποίος πριμοδοτήθηκε παντοιοτρόπως από τις καθεστωτικές πολιτικές δυνάμεις. 
Το παρελθόν των υπόγειων ιδεολογικών διασυνδέσεων είναι εξαιρετικώς ενδιαφέρον. Ο νεορθόδοξος ανορθολογισμός δεν προήλθε αποκλειστικώς από τα σπλάχνα των παρεκκλησιαστικών οργανώσεων (Χρήστος Γιανναράς), αλλά και από την αστικών κοινωνικών καταβολών κομμουνιστική αριστερά (Κωστής Μοσκώφ, Κώστας Ζουράρις).
Οι συνέπειες: Και εάν στις παρυφές του πολιτικού συστήματος κερδίζουν έδαφος τα παραφασιστικά μεγαλοανδρικά στερεότυπα, στον σκληρό πυρήνα του καθεστώτος επιβεβαιώνεται καθημερινώς με τον πιο έκδηλο τρόπο η επιβολή του παραλόγου επί της λογικής. Ο «πατριωτισμός των ηλιθίων» εκφράζεται και με τα γελοία ερωτήματα στη Βουλή εάν και κατά πόσο υπόκεινται οι Έλληνες σε  «ψεκασμό με ηλιθιογόνα»!
Οι «πορφυρογέννητοι»:  Το μεγαλοανδρικό  ιδεολόγημα επιδοτεί πολιτικώς  το «σύνδρομο του πορφυρογέννητου». Τούτο αφορά στο είδος του πολιτικού εκκοινωνισμού και στην πολιτική νοοτροπία διαφόρων γόνων της πολιτικής ολιγαρχίας, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τη χώρα σαν παιχνίδι στα κακομαθημένα χέρια τους. Γύρω τους σχηματίζονται «αυλές» από «συνοδοιπόρους», «φίλους», «συναγωνιστές», παντός είδους κόλακες, τυχοθήρες, φαύλους και φαυλεπίφαυλους  κοινωνικούς αναρριχητές - για να σώσουν τη χώρα!
Οι «θεωριστές»: Ο Γκαίτε στο έργο του για τα χρώματα («Farbenlehre») αναφέρεται σε κάποιο σημείο στους «θεωριστές». Άτομα τα οποία δημιουργούν τις δικές τους «θεωρίες» χωρίς να έχουν εντρυφήσει σε έναν τομέα με επιστημονικό τρόπο, χωρίς να έχουν ερευνήσει. Από παρόμοιους «θεωριστές» κυριαρχείται ιδεολογικοπολιτικώς η σημερινή Ελλάδα. Και δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά: ο κατήφορος της χώρας συνοδεύεται από τις τυμπανοκρουσίες και τις μεγαλοστομίες των ιδεολογικοπολιτικών «ψευδοθεωρήσεων» διαφόρων «θεωριστών».   
Η κριτική σκέψη συνθλίβεται καθημερινώς στις συμπληγάδες του παραλογισμού και της  εργαλειακής λογικής των κομματικών συμφερόντων.

Ο καπνός και η Θεσσαλονίκη. Όμηρος Ταχμαζίδης



Ο καπνός και η Θεσσαλονίκη
Το ίχνος: Η οσμή είναι ένα ίχνος. Εντοπίζεται και καταγράφεται από την αίσθηση της όσφρησης. Αναγνωρίζουμε φυσικά ή τεχνητά πράγματα και από το ίχνος της οσμής τους. Παρομοίως προσδιορίζουμε ενίοτε και διάφορους αστικούς χώρους. Οι οσμές αφήνουν τα ίχνη τους και στο σώμα των πόλεων. Μια πόλη έχει τις οσμές της, όπως το σώμα μιας γυναίκας ή ενός άνδρα, όπως ο εσωτερικός χώρος ενός σπιτιού ή ενός διαμερίσματος. Οι περιοχές των πόλεων έχουν τις δικές τους οσμές. Σε ορισμένες υπάρχουν κυρίαρχες μυρωδιές, οι οποίες συνδέονται με τις ασχολίες των κατοίκων τους.
Η οσμή: Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά την παιδική παρατηρητικότητα. «Εδώ μυρίζει σαν την Καβάλα…», παρατηρούσε ο γιός μου ήδη από την προσχολική του ηλικία, όποτε προσπερνούσαμε το κτίριο της «Αυστροελληνικής» επί της οδού Τσιμισκή. Και σαν «έξυπνος» ενήλικος  του έκοβα τη φορά με τη φράση, «είναι η θάλασσα…».
 Όταν κάποια στιγμή αναγγέλθηκε η «ανακατασκευή» της «Αυστροελληνικής» και κλήθηκα να γράψω ένα ρεπορτάζ για γερμανόφωνη εφημερίδα, αντιλήφθηκα ότι η φράση «μυρίζει σαν την Καβάλα» αφορούσε στη μυρωδιά του… καπνού. Το  παιδί είχε ταυτίσει τη μυρωδιά της συγκεκριμένης περιοχής με τη χαρακτηριστική οσμή της Καβάλας, την οσμή του καπνομάγαζου.
Ο καπνός: Πολλές φορές έκτοτε συλλογίστηκα τη σημασία του καπνού για την Θεσσαλονίκη και τις άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Εάν σήμερα προσπαθούσαμε να σκιαγραφήσουμε την ιστορική πορεία του βορειοελλαδικού χώρου και της Θεσσαλονίκης θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε, οπωσδήποτε, την ιστορία του καπνού  και της σημασίας του για την ευρύτερη περιοχή. Δε νομίζω ότι μπορούμε να αντιληφθούμε την ιστορία της Θεσσαλονίκης στον 20ου αιώνα, χωρίς να επισημάνουμε τον καταλυτικό ρόλο, τον οποίο έπαιξε ο καπνός στις οικονομικές, κοινωνικές και διεθνοπολιτικές της σχέσεις. Για την Θεσσαλονίκη ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας του καπνού.
Η απώθηση:  Κάποτε η πόλη κινούνταν στο ρυθμό του. Η μείωση της καπνοπαραγωγής και της επεξεργασίας των καπνών έχουν εξοστρακίσει από τη συλλογική μνήμη  των ανθρώπων της πόλης τη σημασία του συγκεκριμένου προϊόντος. Παρελθόν ανεπίστρεπτο τα καπνεργοστάσια, οι καπνέμποροι, οι μεσάζοντες, οι καπνεργάτες και οι καπνεργάτριες. Πρόκειται για μια μνήμη απωθημένη. Σποραδικές είναι και οι αναφορές στη λογοτεχνία και την ποίηση. Δεν έχω βρει κάτι ανάλογο με την πρώιμη ποίηση του Πρόδρομου Μάρκογλου για τον καπνεργατικό κόσμο της Καβάλας.
Το προϊόν: Η περί τον καπνό ασχολία ανάγεται στην εποχή  της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αποτελούσε σημαντικό παράγοντα σύνδεσης της  ευρύτερης περιοχής και της Θεσσαλονίκης με την Μεσευρώπη. Σημαντικά αρχιτεκτονικά ίχνη τούτης της σχέσης δε συναντάμε μόνο στην Θεσσαλονίκη, όπως το κτίριο της «Αυστροελληνικής», αλλά  και σε ευρωπαϊκές πόλεις, όπως  το περίφημο  Yenidze  Γιαννιτσά)» στην Δρέσδη.
Η προσάρτηση του βορειοελλαδικού χώρου στο Ελληνικό Βασίλειο προσέφερε μια νέα πλουτοπαραγωγική πηγή, η οποία ενίσχυε τα μέγιστα το οικονομικώς καχεκτικό ελληνικό κράτος. Η παρουσία των καπνεμπόρων και των καπνεργατών έδινε ιδιαίτερο χρώμα στην πόλη. Η καπνεργασία ήταν η σημαντικότερη βιομηχανική δραστηριότητα της.  
Προτάσεις: α) Ο χώρος στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Ε. Βενιζέλου να διαμορφωθεί με κεντρικό άξονα το μνημείο για το Μάη του ’36. Η στάση του μετρό να αφιερωθεί στην εξέγερση του εργατόκοσμου της Θεσσαλονίκης και να αρχιτεκτονηθεί εσωτερικώς με κεντρική αναφορά στα συγκεκριμένα γεγονότα.
β) Να δημιουργηθεί μουσείο για τον καπνό σε συνεργασία με καπνοβιομηχανίες. Για τη στέγαση να αναζητηθούν αχρησιμοποίητοι χώροι πρώην καπνεργοστασίων .
γ) Να καθιερωθεί ειδική υποτροφία για την επιστημονική έρευνα σε ζητήματα που αφορούν την ιστορική παρουσία της συγκεκριμένης  δραστηριότητας και τις επιπτώσεις/επιδράσεις της στην οικονομία, την κοινωνία, την πολιτική και την τέχνη.
δ) Να τοποθετούνται καπνόφυτα ως διακοσμητικά σε πάρκα της πόλης – τα άνθη του καπνού είναι εντυπωσιακά και η ανθοφορία τους διαρκεί αρκετό χρονικό διάστημα- για να υπενθυμίζουν τη σχέση της πόλης με το συγκεκριμένο είδος φυτού.
ε) Επ΄ ευκαιρία της επετείου της προσάρτησης της Θεσσαλονίκης στο Ελληνικό Βασίλειο να διοργανωθεί επιστημονικό συνέδριο με θέμα τον καπνό (οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική) και τη συμβολή του στη διαμόρφωση της εικόνας της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.  

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Guy Debord, τελευταίος στρατηλάτης της Επανάστασης;



Guy Debord, τελευταίος στρατηλάτης της Επανάστασης;

Hμέρα : 16 Δεκεμβρίου 16.00 – 20.00
Χώρος :   Aίθουσα Γ. ΝΕΧΑΜΑ, Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης (2ος όροφος)

Τι έχει απομείνει σήμερα, από τις έννοιες που είχαν ξεσηκώσει κοινωνικά και καλλιτεχνικά κινήματα της Ευρώπης και τους πρωτεργάτες του Μάη του 68, όπως το σύνθημα Κάτω η θεαματική κοινωνία των προϊόντων, Το «θέαμα είναι ο ύπνος της ζωής, Μην δουλεύετε ποτέ, Η νέα ομορφιά είναι μια κατάσταση που θα είναι μεταβατική και βιωμένη; Στη συζήτηση που διεξάγεται τελευταία σχετικά με την μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας του καπιταλιστικού συστήματος, ο λόγος και η επαναστατική σκέψη του Guy Debord (1931-1994) με θέμα τη συσχέτιση της παραγωγής εικόνων με την συσσώρευση του πλούτου σε μια «Κοινωνία του θεάματος», καταλαμβάνει αναμφισβήτητα μια επίκαιρη προσέγγιση. Ένα από τα μεγαλύτερα ανατρεπτικά πνεύματα του περασμένου αιώνα, με εξαιρετική διορατικότητα και ιστορική συνείδηση, ο  Guy Debord, οργάνωσε διεθνιστικές ομάδες (Διεθνής Καταστασιακή), έμπνευσε κινήματα (κίνημα των Λεττριστών) και διεύθυνε περιοδικά, που αντιστάθηκαν σε κάθε τι που στρεφόταν εναντίον της ελεύθερης και δημιουργικής ζωής. Γοητευτική προσωπικότητα, άνθρωπος της περιπέτειας, της περιπλάνησης και του πάθους, κινηματογραφιστής της αφύπνισης και της καταγγελίας, εναντιώθηκε όπως λίγοι στη βιομηχανοποίηση της τέχνης. Δεν επιδίωξε ποτέ την κοινωνική αποδοχή και τον αποκαλούσαν «στρατηγό», ως ο αόρατος αλλά πανταχού παρόν καθοδηγητής στις διάφορες ομάδες του.
Στα πλαίσια του εορτασμού των 80 χρόνων από την γέννηση του, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης οργανώνει στρογγυλό τραπέζι για να τιμήσει τον κορυφαίο στοχαστή της Γαλλικής διανόησης του 20 αιώνα με ομιλητές τους Christian Thimonier, Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας στην Ελλάδα και Διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, Αγγελική Γραμματικοπούλου, επιμελήτρια εκθέσεων και διδάσκουσα Τμήματος Κινηματογράφου Α.Π.Θ., Δημήτρης Κοσμίδης, ιστορικός ανθρωπολόγος, Σπύρος Μαρκέτος, ιστορικός, Επίκουρος καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ, Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, συγγραφέας, Βασίλης Μπαλάσκας, εικαστικός καλλιτέχνης.
Το στρογγυλό τραπέζι πλαισιώνεται από την έκθεση Le temps Spectaculaire και από τη περφόρμανς της ομάδας "horror vacui" (Άκης Κερσανίδης, Ισαβέλλα Μαρτζοπούλου, Στέργιος Μπαρές, Μαρία Οικονόμου, Χρύσα Τζελέπη) με τίτλο
" Όμορφα παιδιά, η περιπέτεια πέθανε!!"

Με την υποστήριξη του περιοδικού "ΕΝΕΚΕΝ".

Η έκθεση Le Temps spectaculaire (Θεαματική εποχή) εντάσσεται στο πρόγραμμα φιλοξενούμενων δράσεων της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (γενικός τίτλος «Παλιές Διασταυρώσεις-Make it new», διάρκεια: 18.09-18.12.2011) η οποία διοργανώνεται από την «Κίνηση 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης» (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ).

Λεωφόρος Στρατού 2Α, Tél. 2310 821 231
Ωρες λειτουργίας : Δε-Πα : 10.00 - 13.00 και 17.30 - 20.30, Σα : 10.00 - 13.00
ΔιοργάνωσηΠαραγωγή : Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης
Με την υποστήριξη του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη