Η αμερικανική διασύνδεση οφείλεται κατ’ αρχάς στη μακρά παράδοση της «νομικής κατασκευής» της έννοιας της φυλής, η οποία ασκούσε έντονη έλξη στο ναζιστικό κίνημα, ήδη από τις απαρχές του. Πράγματι, για ιστορικούς λόγους που συνδέονται με την αδιάλειπτη εφαρμογή της δουλείας των μαύρων επί αιώνες, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν τη μοναδική μητρόπολη που άσκησε —μέσα στο ίδιο της το έδαφος— μια επίσημη ρατσιστική κατηγοριοποίηση, στην οποία στηριζόταν η έννοια του Αμερικανού πολίτη.
Είτε πρόκειται για τους ορισμούς του «Λευκού» και του «Μαύρου», είτε για τις μεταναστευτικές πολιτικές των ΗΠΑ τις οποίες ζήλευε ο Χίτλερ ήδη από τη δεκαετία του 1920, είτε για τις πρακτικές της αναγκαστικής στείρωσης που εφαρμόζονταν σε πολλές πολιτείες, πολλές δεκαετίες πριν την άνοδο του ναζισμού στην Ευρώπη, η «αμερικανική διασύνδεση» αποτελεί ένα προνομιούχο πεδίο που μας επιτρέπει να μελετήσουμε τις νεωτερικές πηγές του ναζισμού και τις ανομολόγητες συγγένειές του με ορισμένες πολιτικές των δυτικών κοινωνιών, των δημοκρατικών συμπεριλαμβανομένων.
Εκλεκτικές συγγένειες
Στις μέρες μας, η καταγγελία του αντισημιτισμού και της γενοκτονίας των Εβραίων είναι μια από τις σημαντικότερες συνιστώσες της κυρίαρχης πολιτικής κουλτούρας στις ΗΠΑ. Κι αυτό είναι ένα θετικό γεγονός. Ωστόσο, αντίθετα, σιωπή καλύπτει τους δεσμούς, τις εκλεκτικές συγγένειες και τις διασυνδέσεις ανάμεσα σε σημαντικές προσωπικότητες της οικονομικής και της επιστημονικής ελίτ της χώρας και στη ναζιστική Γερμανία. Μονάχα τα τελευταία χρόνια έκαναν την εμφάνισή τους ορισμένα βιβλία που προσεγγίζουν αυτά τα ενοχλητικά ζητήματα. Μόλις πρόσφατα ωστόσο κυκλοφόρησαν βιβλία που πραγματεύονται άμεσα το ζήτημα αυτό. Σε δύο από αυτά που αξίζει να σταθούμε ιδιαίτερα είναι το βιβλίο του Stefan Kühl με τίτλο The Nazi Connection και αυτό του Max Wallace, με τίτλο The American Axis.2α Ο πρώτος είναι Γερμανός πανεπιστημιακός και συγγραφέας που διεξήγαγε έρευνες στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ ο δεύτερος Αμερικανός δημοσιογράφος που εδώ και χρόνια ζει στον Καναδά.
«Υπάρχει μια χώρα όπου μπορούμε να δούμε τις αρχές μιας καλύτερης αντίληψης για την ιθαγένεια», έγραφε το 1924 ο Χίτλερ. Αναφερόταν στην προσπάθεια των ΗΠΑ να διατηρήσουν την «ανωτερότητα της βόρειας καταγωγής» αναφορικά με τη μεταναστευτική της πολιτική και την απόδοση της ιθαγένειας. Το πρόγραμμα της «φυλετικής υγιεινής» που αναπτύσσει στο βιβλίο του ο Αγών μου χρησιμοποιεί ως μοντέλο την Πράξη Μεταναστευτικού Περιορισμού Immigration Restriction Act του 1924, που απαγόρευε την είσοδο στις ΗΠΑ μεταναστών που υποφέρουν από κληρονομικές νόσους, καθώς επίσης και από μετανάστες που προέρχονται από τη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη.
Όταν το 1933 οι Ναζί θα εφαρμόσουν το πρόγραμμά τους για τη «βελτίωση» των πληθυσμών με την επιβολή της αναγκαστικής στείρωσης και τους νομοθετικούς περιορισμούς στους γάμους, θα εμπνευστούν άμεσα από τις Η.Π.Α σε πολλές Πολιτείες της οποίας εφαρμόζεται από πολλές δεκαετίες η στείρωση των «προβληματικών», μια πρακτική που θα καταδικάσει το 1927 το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.
H αξιόλογη μελέτη του Κουλ σκιαγραφεί αυτή τη σκοτεινή διασύνδεση μελετώντας τις στενές σχέσεις που υφαίνονται μεταξύ των Αμερικανών και Γερμανών ευγονιστών στη διάρκεια του μεσοπολέμου και τις νομικές και ιατρικές πρακτικές. Η κεντρική θέση του συγγραφέα, καλά τεκμηριωμένη και με επιχειρήματα, είναι ότι η διαρκής στήριξη των Αμερικανών ευγονιστών στους Γερμανούς συναδέλφους τους, έως την είσοδο των ΗΠΑ στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, η συμμετοχή στα περισσότερα μέτρα της ρατσιστικής πολιτικής των Ναζί, αποτέλεσαν μια σημαντική πηγή επιστημονικής νομιμοποίησης για το ρατσιστικό κράτος του Χίτλερ. Αντίθετα από ένα σημαντικό τμήμα της κυρίαρχης ιστοριογραφίας, ο Κουλ δείχνει ότι οι Αμερικανοί ευγονιστές που γοητεύτηκαν από τη ναζιστική ρητορική περί φυλετικής υγιεινής, δεν ήταν μια χούφτα εξτρεμιστών ή περιθωριακών, αλλά ένα σημαντικό μέρος της επιστημονικής κοινότητας ο ενθουσιασμός της οποίας δεν έπαυσε όταν η ναζιστική ρητορεία έγινε πραγματικότητα. Η μελέτη των αλλαγών στις σχέσεις αυτών των δύο επιστημονικών κοινοτήτων επιτρέπει στον Γερμανό κοινωνιολόγο και ιστορικό να φωτίσει τις πολλαπλές πτυχές της επιρροής που άσκησαν στους οπαδούς της φυλετικής καθαρότητας η «πρόοδος» του αμερικανικού ευγονισμού —ιδιαίτερα η αποτελεσματικότητα μιας πολιτικής για τη μετανάστευση «που συνδύαζε την εθνική επιλογή και τον ευγονισμό» και την επιτυχία που είχε το κίνημα του αμερικανικού ευγονισμού στην αποδοχή νομοθεσίας υπέρ της αναγκαστικής στείρωσης.
Τη στιγμή που στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι υπεύθυνοι για ζητήματα δημόσιας υγείας ενδιαφέρονταν για τον περιορισμό του κόστους της κοινωνικής προστασίας, οι ειδικοί της φυλετικής υγιεινής είχαν στραμμένο το βλέμμα τους στα μέτρα αναγκαστικής στείρωσης που εφαρμόζονταν σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ για τον περιορισμό του κόστους των «ανάπηρων». Η αναφορά στις ΗΠΑ ως η πρώτη χώρα που θεσμoποίησε τη βίαιη στείρωση των πληθυσμών αφθονεί στα ιατρικά εγχειρίδια της εποχής. Αυτή η πρωτοκαθεδρία στον ευγονισμό αποδόθηκε στην παρουσία των μαύρων, η οποία υποτίθεται ότι «θα ανάγκαζε, αργά ή γρήγορα, τον λευκό πληθυσμό να καταφύγει σε ένα συστηματικό πρόγραμμα βελτίωσης της φυλής». Αλλωστε, αυτή η εξήγηση προβλήθηκε αργότερα από Αμερικανούς απολογητές του ναζισμού όπως ο Τ. Έλινγκερ, ο οποίος παρομοίασε τις διώξεις των Εβραίων με την κακομεταχείριση των μαύρων....
To κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το άρθρο των Michael Löwy και Eλένης Βαρίκα που δημοσιεύεται στο τεύχος 29ο του περιοδικού ΕΝΕΚΕΝ που κυκλοφορεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου